Op donderdag 27 en vrijdag 28 november bracht de Raad voor Cultuur een tweedaags werkbezoek aan de provincie Zeeland. In Middelburg, Terneuzen, Vlissingen en Ouwerkerk ontvouwde zich een rijk palet aan ontmoetingen met culturele instellingen, makers, bestuurders en talenten. Het bezoek liet zien hoe cultuur, historie, landschap en gemeenschap hier op een eigen, betrokken manier in elkaar grijpen en hoe Zeeland blijft vernieuwen zonder de wortels uit het oog te verliezen.
Bezoek aan Stadhuis Terneuzen
Het bezoek begon in ZB Bibliotheek van Zeeland, met een ontvangst door directeur-bestuurder Roos Herman en wethouder Carla Doorn. Tijdens een rondleiding werden documenten getoond die na de stadsbrand van 1940 zijn behouden, stille getuigen van Zeeuwse veerkracht.
Al wandelend door Middelburg werd Vleeshal bezocht, waar de nieuwe directeur Vivian Ziherl haar visie deelde op deze instelling met een lange traditie van baanbrekende kunstenaars en vernieuwende tentoonstellingen. Aansluitend ontvingen gedeputeerde Jo-Annes de Bat en Josje de Regt, directeur-bestuurder van Cultuurkwadraat, de raad in het Prinsenlogement. De Regt lichtte de ontwikkeling toe richting een nieuwe provinciale ondersteuningsinstelling en het Culture Program voor jong talent. Een korte showcase liet zien hoe vrij en divers dit programma is.
Daarop volgde een presentatie over de Zeeuwse Festivalzomer door Dennis Sommeijer en Marcel Verhaar: een samenwerking van meer dan 75 festivals die hun krachten bundelen rond kennisdeling, verduurzaming en toegankelijkheid.
Musea, archieven en ontmoetingen
In de middag stond een bezoek aan het Zeeuws Museum op het programma. Daarna volgde de intieme Club Zaal van Cinema Middelburg, waar een short movie werd vertoond van filmmaker Pien Vroonland, recent door de Zeeuwse Cultuurprijzen uitgeroepen tot Cultuurtalent van 2025. Later op de dag volgden het Zeeuws Archief en het in oprichting zijnde Internationaal Kenniscentrum Slavernij (KCS). Beide instellingen werken vanuit een sterk historisch bewustzijn en een duidelijke maatschappelijke opdracht, in lijn met het eerdere advies van de raad over de toegankelijkheid van koloniale archieven.
Ook Zeelandtheaters werd belicht als belangrijke schakel in de regionale culturele infrastructuur, waarin drie schouwburgen gezamenlijk werken aan een toegankelijk en breed podiumaanbod. Het bestuurlijk overleg met wethouders van Zeeuwse gemeenten bood vervolgens ruimte voor open gesprekken over de culturele ambities van Zeeland, samenwerking, vastgoed en cultuur en de culturele infrastructuur van Zeeland. In Kaffee ’t Hof kreeg de avond een levendig vervolg met een bijeenkomst rond talentontwikkeling, met bijdragen van Kunstbende Zeeland, Baaierd en Badgezellen.
Van Terneuzen naar Vlissingen
De tweede dag startte in het Stadhuis Terneuzen, waarvoor de raad afgelopen zomer adviseerde het gebouw aan te wijzen als Post-65-monument. Burgemeester Erik van Merrienboer en Cathy Jacob, projectdirecteur en directeur-bestuurder van ArtBase (een pilot van het Mondriaan Fonds), vertelden over de plannen om hier een museale functie zonder muren te ontwikkelen: een ontmoetingsplek waar Zeeuwse en internationale kunstenaars elkaar vinden.
In Vlissingen volgden presentaties van het lectoraat Kunst, Cultuur & Transities van HZ University of Applied Sciences, Omroep Zeeland en Stichting Landing, over de rol van cultuur en media in maatschappelijke verandering en regionale identiteit.
Makers, instellingen en bestuurders in gesprek
Ontmoeting culturele veld
Een bijzonder onderdeel van het werkbezoek was de ontmoeting met het culturele veld in Podium De Piek. Bestuurders, makers, festivalorganisaties, musea, broedplaatsen en beleidsmedewerkers gingen in vier rondes in gesprek met raadsleden en secretarissen van de raad. De openheid van de gesprekken gaf een helder beeld van wat er speelt: kansen, zorgen, ambities en de duidelijke meerwaarde van samenwerking voor het realiseren van de gedeelde culturele opgaven in Zeeland.
Het werkbezoek eindigde in het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk, met een bezoek aan een Geschenkwoning: een van de houten prefab-woningen die na de Watersnoodramp van 1953 door onder meer Noorwegen, Zweden, Finland en Oostenrijk aan Nederland werden geschonken. Dit moment sloot direct aan bij het recente advies van de raad om een selectie van deze woningen als rijksmonument aan te wijzen, vanwege onder meer hun cultuurhistorische betekenis. De plek, de verhalen en de gelaagdheid van het museum vormden een betekenisvolle afsluiting van twee dagen vol gesprekken en inzichten.
Reflectie van voorzitter Kristel Baele
“Zeeland laat zien wat er ontstaat wanneer mensen, organisaties en overheden de kracht van samenwerking zien en benutten. Overal voelden we het: ruimte om te maken, te pionieren, te onderzoeken - letterlijk en figuurlijk. Het was bijzonder om te zien hoe diep de maatschappelijke betrokkenheid is verweven met het culturele werk in deze provincie. Onze warme dank aan iedereen die ons zo hartelijk ontving en met ons meedacht.” - Kristel Baele, voorzitter Raad voor Cultuur
Foto's: Wesley Versteeg
Dankwoord
De raad kijkt terug op een inspirerend bezoek, waarin nieuw elan zichtbaar werd bij zowel gevestigde als jonge initiatieven. Een speciaal woord van dank gaat uit naar Cultuurkwadraat, in het bijzonder Josje de Regt en Suzanne Jakobsen, voor de zorgvuldige organisatie en begeleiding van het programma. Ook danken wij de Provincie Zeeland, de gemeente Middelburg en alle instellingen, makers en bestuurders die hun tijd, kennis en gastvrijheid deelden.
