Commissie werkt aan nieuwe visie op Collectie Nederland

Een vaste onafhankelijke commissie werkt op verzoek van minister Van Engelshoven (OCW) aan een overkoepelende visie op een dynamische Collectie Nederland. De vraag hierbij is uiteindelijk welke cultuurgoederen door de overheid moeten worden beschermd voor volgende generaties. De Commissie Collectie Nederland is ingesteld door de Raad voor Cultuur en benoemd door de minister. Het voorzitterschap ligt in handen van Sybrand van Haersma Buma.

Commissie Collectie Nederland
Beeld: ©Raad voor Cultuur
v.l.n.r.: Wayne Modest, Vanessa van Baasbank, Kitty Zijlmans, Robert Aronson, Sybrand Buma, Meta Knol, Chris Stolwijk & Brigitte Bloksma

Erfgoed vertelt het verhaal van wie we zijn; het verbindt generaties en biedt perspectief op de Nederlandse culturele geschiedenis. Het helpt bij het begrijpen van het heden en hoe we ons verder ontwikkelen. Daarom is het belangrijk dat de Collectie Nederland een zo volledig mogelijk beeld geeft en in de loop van de tijd wordt aangepast. De Collectie Nederland omvat alle cultuurgoederen en verzamelingen in bezit van de overheid, musea en andere cultuurinstellingen, en de lijst van door de overheid aangewezen cultuurgoederen en verzamelingen in particulier eigendom (het zogenaamde register van beschermde cultuurgoederen).  

De opdracht aan de nieuwe Commissie Collectie Nederland is om een visie te formuleren op hoe deze collectie steeds actueel gehouden kan worden. De commissie zal ook uitspraken doen over welke cultuurgoederen en verzamelingen in particulier bezit door de overheid moeten worden beschermd. Zij gaat hierover in gesprek met particuliere eigenaren en verzamelaars. De commissie zal zich eerst buigen over de criteria en werking van de Erfgoedwet, die begin volgend jaar wordt geëvalueerd.

Naast Sybrand van Haersma Buma (voorzitter) bestaat de commissie uit: Brigitte Bloksma (vicevoorzitter), Robert Aronson, Vanessa van Baasbank, Meta Knol, Wayne Modest, Axel Rüger, Chris Stolwijk en Kitty Zijlmans. De leden van de commissie hebben samen veel kennis van roerend erfgoed, collectievorming en wetgeving.

In september 2019 constateerde de adviescommissie Bescherming Cultuurgoederen (commissie-Pechtold) dat de bescherming van het Nederlands erfgoed beter kan. De instelling van een vaste onafhankelijke commissie was één van de aanbevelingen van deze adviescommissie.

Korte beschrijving leden Commissie Collectie Nederland

Sybrand Buma, (voorzitter) is sinds 26 augustus 2019 burgemeester van Leeuwarden. Hij was van mei 2002 tot mei 2019 lid van de Tweede Kamer. Van oktober 2010 tot mei 2019 was hij fractievoorzitter van het CDA en bij de verkiezingen van 2012 en 2017 lijsttrekker voor die partij. Voor zijn Kamerlidmaatschap werkte Buma achtereenvolgens bij de Raad van State, het Ministerie van Binnenlandse zaken en de ondersteuning van de CDA Tweede Kamerfractie. Sybrand Buma studeerde rechten in Groningen en in Cambridge. Buma is lid van de Raad van Advies van de Vereniging Rembrandt.

Brigitte Bloksma (vicevoorzitter) is directeur-bestuurder van buitenplaats Kasteel Wijlre, een museum voor de totaalbelevenis van kunst, natuur en architectuur. De buitenplaats is van oorsprong een initiatief van kunstverzamelaars Jo en Marlies Eyck. Bloksma was voorheen programmadirecteur bij de Jan van Eyck Academie en Marres, Centrum voor Hedendaagse Cultuur. Tevens werkte zij als docent aan de Master Arts & Heritage van Maastricht University en leidde zij de bacheloropleiding Interdisciplinary Arts (iArts) van de Hogeschool Zuyd. Bloksma is bestuurslid van het Jaap Harten Fonds en lid van de Raad voor Cultuur.

Robert D. Aronson is vijfde generatie directeur-eigenaar van het familiebedrijf Aronson Antiquairs in Amsterdam, opgericht in 1881. Na enkele jaren te hebben gewerkt bij Sotheby’s in Londen keerde hij in 1992 terug naar Amsterdam. In hetzelfde jaar nam hij voor het eerst deel aan kunstbeurs TEFAF Maastricht. Aronson is gespecialiseerd in 17e en 18e eeuws Delfts aardewerk, geeft hier internationaal lezingen over en is bijna 18 jaar regelmatig als specialist te zien bij het televisieprogramma Tussen Kunst & Kitsch. Ook was hij o.a. 9 jaar voorzitter bij de landelijke handelaren vereniging Koninklijke VHOK en bestuurder en lid van het Executive Committee van de Stichting TEFAF. Momenteel is hij lid van de Raad van Toezicht van het Joods Historisch Museum (JHM/JCK) in Amsterdam.

Vanessa van Baasbank studeerde rechten en kunstgeschiedenis. Ze begon haar loopbaan bij NautaDutilh, als kandidaat-notaris en advocaat met specialisaties op onder meer het gebied van publiek-private samenwerkingen. Daarna maakte zij de overstap naar de culturele sector. Na eerst bij fotografiemuseum Foam te hebben gewerkt, werkt Van Baasbank nu geruime tijd als bestuurssecretaris en bedrijfsjurist bij het Stedelijk Museum Amsterdam. Hier combineert ze haar juridische expertise met haar voorliefde voor modern en hedendaagse kunst. Ze is daarnaast onder andere bestuurslid bij de vereniging Kunst Cultuur Recht.

Meta Knol is directeur van Leiden European City of Science 2022, waarvoor zij tot december 2020 tijdelijk is teruggetreden als directeur van Museum De Lakenhal in Leiden. In Museum De Lakenhal leidde Knol een integraal transformatieproces. Zij studeerde Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht met als specialisatie moderne en hedendaagse kunst. Ze maakt tentoonstellingen, schrijft regelmatig over beeldende kunst, kijkt graag over de grenzen van disciplines en is in woord en geschrift een pleitbezorger van museale vernieuwing. Ze is mede-initiatiefnemer van diverse culturele initiatieven, waaronder Framer Framed in Amsterdam, de Nacht van Ontdekkingen in Leiden en de Stichting 2030 die zich inzet voor de UN Sustainable Development Goals. Knol bekleedt verschillende bestuursfuncties in de culturele sector, zoals bij Kunsten’92 en de Vereniging Rembrandt.

Wayne Modest geeft leiding aan het Research Center for Material Culture, het onderzoeksinstituut van het Nationaal Museum van Wereldculturen (Tropenmuseum Amsterdam, Museum Volkenkunde Leiden, Afrika Museum Berg en dal) en het Wereldmuseum Rotterdam, waarvan hij plaatsvervangend directeur is. Hij is daarnaast bijzonder hoogleraar Material Culture en Critical Heritage Studies aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU). Eerder werkte hij als hoofd Museale Zaken van het Tropenmuseum, hoofdconservator antropologie voor het Horniman Museum in Londen en was hij de directeur van het Museum of History and Ethnography van het Institute of Jamaica in Kingston, Jamaica. Modest is lid van de Ethische Codecommissie voor Musea van de Nederlandse Museumvereniging en van de Board of Trustees van het Deutsches Zentrum Kulturgutverluste / German Lost Art Foundation.

Axel Rüger is directeur van het Royal College of Arts in Londen en was voorheen directeur van het Van Gogh Museum in Amsterdam. Rüger studeerde kunstgeschiedenis aan de universiteiten van Berlijn en Cambridge. Als conservator Nederlandse schilderkunst bij de National Gallery te Londen maakte hij de tentoonstellingen Vermeer and the Delft School en Albert Cuyp.

Chris Stolwijk studeerde Politicologie en Kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit en de Universiteit Utrecht, waar hij in 1997 promoveerde op een onderzoek naar de positie van kunst en kunstenaars in Nederland, ca. 1850-1900. Sinds eind 2012 is hij Algemeen directeur van het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Vanaf 1 juni 2017 is hij tevens gewoon hoogleraar Nederlandse kunstgeschiedenis in internationaal perspectief, 1800-1940.  Hij vervult verschillende bestuursfuncties waaronder het voorzitterschap van de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis en van de Association of Research Institutes in the History of Art (RIHA).

Kitty Zijlmans studeerde kunstgeschiedenis in Leiden. In juli 2000 is zij benoemd tot hoogleraar Kunstgeschiedenis 1800-heden/World Art Studies aan de Universiteit Leiden. Van 2006-2010 was zij lid van de Commissie Beeldende Kunst en Vormgeving van Raad voor Cultuur. In 2010 is zij benoemd tot lid van de KNAW, de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Van 2011-2014 was zij wetenschappelijk directeur van LUCAS, Leiden University Centre for the Arts in Society van de Faculteit Geesteswetenschappen. Van januari 2017 – september 2018 was zij voorzitter van het bestuur van het Domein Geesteswetenschappen van de KNAW. Zij was voorzitter van de jury van de Heinekenprijs voor de kunst in 2014, 2016, en 2018. Zij is lid van de Raad van Toezicht van BAK – basis voor actuele kunst, Utrecht, en het Bonnefantenmuseum Maastricht. Sinds juni 2020 is zij voorzitter van het Stadscuratorium van het Lucas van Leyden Fonds ter stimulering van kunst in de openbare ruimte in Leiden.